HOME     www.tegels-uit-rotterdam.com

Nederlandse tegels in het Huis Villers in Malmedy / België

Huis Villers is een 18e-eeuws gebouw gelegen in het centrum van de stad Malmedy in het oosten van de provincie Luik in België.
Deze burgerlijke residentie, gedateerd 1724 op het fronton van de toegangsdeur, gebouwd door de leerlooiers Elisabeth en Joseph Dester die uit de gegoede klasse kwamen, volgens de plannen van de architect Laurenz Mefferdatis uit Aken. Het huis is de geprivilegieerde getuige van een levensstijl in de XVIII de eeuw.
De residentie werd verkocht aan Hubert Cavens, voormalig burgemeester die het naliet aan zijn dochter Anne-Elisabeth, echtgenote van Nicolas Mostert d'Eupen. Na de Tweede Wereldoorlog, waar het ondanks de bombardementen bleef staan, was het eigendom van het echtpaar Villers-Mostert en vervolgens van Simone Villers. De stad Malmedy verwierf het in 1998.
De imposante symmetrische gevel van deze patriciërswoning telt drie niveaus en vijf traveeën. Het is opgetrokken uit baksteen en gehouwen steen voor de basis en de verschillende kozijnen van de erkers.
Het interieur is rijk aan houtwerk, schouwen, beschilderde doeken, stucwerk en tegels uit de bouwtijd.
Het huidige gebouw is sinds 1985 geklasseerd op de lijst van geklasseerd vastgoederfgoed van Malmedy en sinds 2006 op de lijst van uitzonderlijk erfgoed van het Waalse Gewest.
Het gebouw is door de eeuwen heen hetzelfde gebleven en behield de oorspronkelijke decoratie.

 

Portaal van het Huis Villers

 01

De bogen van de vensters zijn verbonden met uitspringende stenen, die van de deur vormen een boog op zich. Deze architectuur, op zich al opmerkingswaardig genoeg , is het enige voorbeeld van burgerarchitectuur van Malmedy uit het eerste kwartaal van de 18e eeuw.

 02

Deze burgerlijke residentie is gedateerd 1724 op het fronton van de toegangsdeur.

 

Gang op de begane grond

 03

Zicht op het entreegedeelte.

 04

Rotterdamse landschaptegels zes rijen hoog aan de linkerzijde van de gang.

 05

Landschaptegels in cirkel; hoekmotief: ossenkop; paars en blauw.
Tegels 1 en 2 met hetzelfde motief zijn door verschillende handen geschilderd. Dit is vooral te zien aan de wolken.

Aan de brede witte voegen en de voegverspringingen is te zien dat het hier om een restauratie van de tegelwanden gaat in de 20ste eeuw..

 06

07	De barmhartige Samaritaan – Luc. 10:29b-34a (...) Een Samaritaan, die op reis was, kwam in zijn nabijheid, en toen hij hem zag, werd hij met ontferming bewogen. En hij ging naar hem toe, verbond zijn wonden, goot er olie en wijn op; (...) Rotterdam, ca.1725-1750.

 08

De paarse herdertegels laten een verschillende schilderwijze van de bomen zien.

 09

10

Stadsarchief Rotterdam, Collectie tegelvoorbeelden en tegelsponsen nr. 1976-3060 Beschrijving: Tekening (pen in bruine inkt, penseel in grijze waterverf) met een voorstelling uit het landleven: herders met schapen bij een pomp. Deze tekening is doorgeprikt en gebruikt voor de productie van tegels. Datering: 1700-1720.

11

Stadsarchief Rotterdam, Collectie tegelvoorbeelden en tegelsponsen nr. 1976-3195-45. Tekening (pen in grijze inkt, penseel in grijze en zwarte waterferf) uit het modellenboekje voor tegels; water langs muur en bootje waarin twee mannen. In de verte een kerktoren. Verso: niet uitgewerkte potloodschets. Datering: 1700 – 1800.

 

12	David houwt Goliat het hoofd af – 1. Sam. 17:51 David snelde toe, bleef bij de Filistijn staan, greep diens zwaard, trok het uit de schede en doodde hem. Hij hieuw hem het hoofd ermee af. Toen de Filistijnen zagen, dat hun held dood was, sloegen zij op de vlucht. Rotterdam ca.1725-1750.

 13

14

Delila laat Simsons haar afscheren – Richt. 16:18, 19 Toen Delila zag, dat hij zijn gehele hart voor haar blootgelegd had, liet zij de stadsvorsten der Filistijnen roepen, en zeide: Ditmaal moet gij komen, want hij heeft mij zijn gehele hart blootgelegd. En de stadsvorsten der Filistijnen kwamen bij haar en brachten het geld mee. Daarop liet zij hem op haar knieën inslapen, riep iemand en liet de zeven vlechten van zijn hoofd afscheren. Zo begon zij hem in bedwang te krijgen, want zijn kracht week van hem. Rotterdam ca.1725-1750.

15

Paulus schudt de adder af in het vuur – Hand. 28:3-6 En toen Paulus een bos dor hout bijeengehaald had en op het vuur legde, kwam er door de hitte een adder uit en beet zich vast aan zijn hand. En toen de inlanders het dier aan zijn hand zagen hangen, zeiden zij tot elkaar: Deze man is zeker een moordenaar, die de wrakgodin niet wil laten leven, nu hij aan de zee ontkomen is. Maar hij schudde het dier af in het vuur, zonder enig letsel te ondervinden: zij echter verwachten, dat hij zou opzwellen of plotseling dood neervallen. Doch toen zij na lang wachten zagen, dat zich niets ongewoons bij hem voordeed, sloeg hun mening om en zeiden zij, dat hij een god was. Rotterdam ca.1725-1750.

 16

17

Abraham en Isaak – Gen. 22:6-8 Toen nam Abraham het hout voor het brandoffer, legde het op zijn zoon Isaak en nam vuur en een mes met zich mede. Zo gingen die beiden tezamen. Toen sprak Isaak tot zijn vader Abraham en zeide: Mijn vader, en deze zeide: Hier ben ik, mijn zoon. En hij zeide: Hier is het vuur en het hout, maar waar is het lam ten brandoffer? En Abraham zeide: God zal zichzelf voorzien van een lam ten brandoffer, mijn zoon. Zo gingen die beiden tezamen. Rotterdam ca.1725-1750.

 18

De tegels in de buitenhoek zijn in een passende hoek geslepen.

 19

Lot door de engelen uit Sodom weggeleid – Gen.19:15, 16
Toen de dag geraad gekomen was, drongen de engelen bij Lot op spoed aan en zijden: Sta op, neem uw vrouw en uw beide dochters, die zich hier bevinden, opdat gij niet vanwege de ongerechtigheid der stad verdelgd wordt. En toen hij talmde, grepen de mannen hem en zijn vrouw en zijn beide dochters bij de hand, omdat de HERE hem wilde sparen, en leidden hem uit en brachten hem buiten de stad.
Rotterdam ca.1725-1750.

 20

Een engel deelt de vrouwen mee dat Jezus is opgestaan –
Mat. 28:5, 6 // Marc. 16:6 // Luc. 24:5
Doch de engel antwoordde en zeide tot de vrouwen: Weest gij niet bevreesd: want ik weet, da gij Jezus zoekt, de gekreusigde. Hij is hier niet, want Hij is opgewekt. Gelijk Hij gezegd heeft; komt, ziet de plaats, waar Hij gelegen heeft.
Rotterdam ca.1725-1750.

 

 

Keuken

 21

Bijzonder de moeite waard is de keuken, omdat de tijd hier lijkt te hebben stilgestaan.
De muren zijn versierd met indrukwekkende tegelvelden uit het begin van de 18de eeuw.

 22

 23

De immense schouw die bedekt is met paarse ‘vogelveren’ en zwarte vuurvaste haardstenen waarop krijgshofden staan, trekt alle aandacht.

 24

Tussen blauwe herders zie je een ornamentdecor van het type klaverblad.

25

Stadsarchief Rotterdam nr. 1976-3195-23 (nummer oud 103). Frederik Jacobus Kleijn (1819-1881) schonk een voorbeeldboek in 1876, samen met enkele losse voorbeeldbladen voor tegels en tegeltableaus, aan het Rotterdamer archief. De archivaris schreef destijds in de lijst van schenkingen dat de voorbeelden oorspronkelijk van het Tegelbakkersgilde te Rotterdam afkomstig waren.

 26

Paarse ‘vogelveren’ en zwarte vuurvaste haardstenen.

27	Stadsarchief Rotterdam, Collectie tegelvoorbeelden en tegelsponsen nr. 1976-3195-10 (nummer oud 124).

 28

Zwarte haardstenen waarop hoofden en ornamentiek in reliëf, trekken alle aandacht.

 29

Een oude waterpomp en een bak uit blauwe steen wijzen op de bedrijvigheid van weleer in deze ruimte.

 30

1

31	Stadsarchief Rotterdam, Collectie tegelvoorbeelden en tegelsponsen nr. 1976-3195-13 (nummer oud 151). Tekening (pen in bruine inkt, penseel in blauwe waterverf) uit het modellenboekje voor tegels; bloem; gebogen rand met kwasten.

2

32	Stadsarchief Rotterdam, Collectie tegelvoorbeelden en tegelsponsen nr. 1976-3195-80 (nummer oud 185). Tekening uit het modellenboekje voor tegels; vaas met bloemen; hoekmotiefspin.

 33

Palmbladsteenen, diagonaal decor met één aansluitpunt (Pluis A.01.01.39) en (Pluis A.03.03.02). Let op de verschillende uitvoering van bomen en bladeren.

 34

1 en 2, blauwe en paarse bloemruitjes.

35	Stadsarchief Rotterdam, Collectie tegelvoorbeelden en tegelsponsen nr. 1976-3195-03 (nummer oud 3). Tekening (pen in bruine inkt, penseel in blauwe waterferf) uit het modellenboekje voor tegels; bloemmotieven in diagonale ruiten.

 

 

Jachtsalon

 36

De schouw speelt een belangrijke decoratieve rol in de Romaanse interieurs van de 18de eeuw.
De versiering volgt de stijlevolutie die gebruik maakt van verschillende materialen: houten lambrisering, marmer in combinatie met nederlandse tegels en de schouwrand uit gietijzer of messing.

 37

Verschillende decors op de rechterzijwand van de open haard.

1 Oud roozeblad (Pluis A.01.05.22), 2 Kievitseitjes (Pluis A.01.05.42), 3 Beugels (Pluis A.03.38), 4 Palmbladsteen (Pluis A.01.01.39), 5 Bloemruitjes (Pluis A.01.13.16), 6 Rozeveren (Pluis A.01.05.20).

 

Tekeningen uit het modellenboekje voor tegels in het Stadsarchief Rotterdam

2

38	1976-3195-32 (nummer oud 88), gestileerde bloemen en bladeren.

 

3

39	19763195-76 (nummer oud 2), bloem- en bladmotieven.

 

5

40	1976-3195-03 (nummer oud 3).Tekening, pen in bruine inkt. penseel in blauwe waterverf. Bloemmotieven in diagonale ruiten.

 

6

41	1976-3195-61 (nummer oud 52). Tekening uit het modellenboekje voor tegels, gestileerde bladeren.

 42

Zwarte vuurvaste haardstenen in de open haard.

 

 

De 1e verdieping

 43

Tegels zes rijen hoog ter weerszijden van de ganh op de 1e verdieping.

 44

Blauwe landschappen in cirkel; hoekmotief: ossenkop en paarse aansluitende herders op land; hoekmotief: spin.

 45

Jan Pluis, de beste expert op het gebied van Nederlandse tegels, schrijft de herderstegels toe aan Utrecht en het eerste kwart van de 18e eeuw.

 46

 

 

Gele kamer met open haard

 47

Schouw, marmer in combinatie met zwarte vuurvaste haardstenen.

 48

Brandwerende vloerbedekking in en voor de open haard.

 49

Haardstenen van verschillende afmetingen met bloemmotieven.

 50

Een visueel interessante keramische vloerbedekking in en voor de open haard.

 51

Tegels achter een faience-oven.

 52

53

1976-3195-69 (nummer oud 9 ). Tekening uit het modellenboekje voor tegels. Frederik Jacobus Kleijn (1819-1881) schonk een voorbeeldboek in 1876, samen met enkele losse voorbeeldbladen voor tegels en tegeltableaus, aan het Rotterdamer archief. De archivaris schreef destijds in de lijst van schenkingen dat de voorbeelden oorspronkelijk van het Tegelbakkersgilde te Rotterdam afkomstig waren.

 54

'Paarse herders, blauwe en paarse landschapstegels naast en achter de faience-oven.

 55

Goudgelijste blauwe en paarse landschapstegels naast de faience-oven

56	Noachs dankoffer – Gen. 8:20 En Noach bouwde een altaar voor de HERE, en hij nam van al het reine vee en van al het reine gevogelte en bracht brandoffers op het altaar. Vanuit een wolk schijnen stralen op het altaar als teken van aanvaarding van het offer Gods. Rotterdam ca.1725-1750.

 

 

 

Bijbeltegels

De teksten voor de Bijbeltegels heb ik uit het boek van Jan Pluis gehaald.
07. = N 92 / 12. = O 175 / 14. = O 150 / 15. = N 254 / 17. = O 40 / 19. = O 32 / 20. = N 204
56. = O 20.

Mythologietegels
Onder de herdertegels bevinden zich ook enkele mythologietegels.

57

Daphne veranderd in een laurierboom: Ovid Met. 1, 547-559. Omdat de god Apollo de liefdesgod Cupido had beledigd, nam deze laatste wraak. Met een gouden pijl trof hij Apollo, die daardoor razend verliefd werd en Daphne begeerde zodra hij haar had gezien. Zij was echter getroffen door Cupido's loden pijl, en was daardoor afkerig geworden van alle mannen. Terwijl Daphne werd achternagezeten door Apollo smeekte ze om redding, en net op het ogenblik dat Apollo haar inhaalde, veranderde haar vader Peneüs haar in een laurier. Sindsdien, verhaalt de mythe, is deze boom aan Apollo gewijd.

58

Actaeon door Diana in een hert veranderd: Ovid. Met. 3, 143-205. Tijdens een jachtpartij stuit Actéon op Diana, terwijl ze aan het baden is met haar gevolg van nimfen. Hij wordt ontdekt en de godin, woedend omdat Actéon haar naakt heeft kunnen aanschouwen, veroordeelt hem tot een gruwelijk einde. Ze verandert Actéon in een hert, waarna zijn jachthonden hem verscheuren.

59	Orpheus is een muzikant, dichter en profeet uit de Griekse mythologie. Volgens de overlevering leefde hij in Thracië. De overlevering vertelt dat hij bomen en dieren kon doen dansen met zijn muziek. Hij was befaamd met de Lier, en zou door Apollo zelf onderricht zijn.

 

Samenvatting
Een bezoek aan huis Villers in Malmedy is niet alleen een belevenis voor tegelliefhebbers.
Het gebouw is door de eeuwen heen hetzelfde gebleven en behield de oorspronkelijke decoratie. De houten lambrisering, het pleisterwerk en de tegels getuigen van de verfijning en kennis van de vakmensen in die tijd. Hier lijkt het of de tijd is blijven stilstaan.

 

Fotokrediet
dr. J.H. van den Berge, Bergambacht: 01-09, 12-24, 26, 28-30, 33, 34, 36, 37, 42-52, 54-59.
Stadsarchief Rotterdam: 10, 11, 25, 27, 31, 32, 35, 38-41, 53.

 

Onderzoek
Jan Pluis, BIJBELTEGELS – Bijbelse voorstellingen op Nederlandse wandtegels van de 17e tot de 20e eeuw, Münster 1994,
Wilhelm Joliet, Rotterdamsch modellenboek voor tegels – afkomstig van het Tegelbakkersgilde, Königswinter 2001
https://www.tegels-uit-rotterdam.com/rotterdamschmodellenboek.html
https://www.tegels-uit-rotterdam.com/rotterdams_ modellenboek_voor_tegels_pdf.html
Wilhelm Joliet, Rotterdamer Fliesen im Wilstermarsch-Zimmer des Museums für Kunst und Gewerbe Hamburg, Königswinter 2003.
https://www.tegels-uit-rotterdam.com/wilstermarsch_mytho_fliesen.html
Metamorphosen van Ovidius op Rotterdamse tegels naar prenten van Crispijn de Passe
https://www.tegels-uit-rotterdam.com/schut_mytho_nl.html
Jan Pluis & Reinhard Stupperich, Mythologische voorstellingen op Nederlandse tegels,
Leiden 2011
Peter Sprangers, Utrechtse Tegels 1600 – 1900, Utrecht 2013
Jan Pluis, De Nederlandse Tegel – Decors en benamingen, Leiden 2013
Rotterdamer Landschaftsfliesen des 18. Jahrhunderts in Schloss Eutin, 2018
https://www.tegels-uit-rot terdam.com/eutin.html
Wikipedia

 

Dankzegging
Dr. J.H. van den Berge wil ik bedanken voor zijn foto’s.
De foto's van het Stadsarchief Rotterdam mocht ik van internet halen.
Mijn dank gaat uit naar Jan Pluis en Peter Sprangers voor hun hulp en naar mijn zoon Norbert voor het redigeren en publiceren van het rapport.

 

Huis Villers
4960 Malmedy
https://www.malmedy-tourisme.be/de/que-faire/maison-villers/